ΝΟΜΠΕΛ “ΕΠΕΡΧΟΜΕΝΗΣ” ΕΙΡΗΝΗΣ

της Στέλλας Κουρμουλάκη

Μέσα σε λιγότερο από ένα χρόνο ο Μπάρακ Ομπάμα πέραν της εκλογής του ως Προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, κατάφερε να κερδίσει και το Νομπέλ Ειρήνης. Είναι ο πρώτος Αφροαμερικανός που αναλαμβάνει το ανώτατο αξίωμα στην Αμερική και ο οποίος μετά από μόλις εννέα μήνες θητείας, τιμάται με το εν λόγω βραβείο.

Σύμφωνα με τον ιδρυτή του βραβείου Άλφρεντ Νομπέλ, το βραβείο αυτό, πρέπει να απονέμεται «στο πρόσωπο που είχε τη μεγαλύτερη συνεισφορά στην αδελφοποίηση των εθνών, στην κατάργηση ή τη μείωση των στρατιωτικών δυνάμεων και στη διεξαγωγή και προώθηση ειρηνευτικών διαδικασιών». Φέτος, οι υποψηφιότητες έφτασαν τις 205. Ο Ομπάμα κατάφερε να πάρει το βραβείο “μέσα από τα χέρια” ακτιβιστών, αντικαθεστωτικών και πολλών άλλων. Ήταν αυτός που σύμφωνα με την Νορβηγική Επιτροπή, πληρούσε τις προϋποθέσεις. Οι αντιδράσεις σχετικά με το θέμα ήταν ποικίλες.

Εξέχουσες προσωπικότητες της διεθνούς σκηνής όπως ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, Χαβιέρ Σολάνα, ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Μπαν Γκι Μουν και ο πρώην σοβιετικός ηγέτης Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, αντιμετώπισαν με χαρά την βράβευση. Τόνισαν μάλιστα σε δηλώσεις τους την σύμπνοια των απόψεών τους με τον Μ. Ομπάμα καθώς και την εκτίμηση τους για όλες τις προσπάθειες που κάνει σε επίπεδο διεθνούς διπλωματίας. Αντίστοιχα θετικές αντιδράσεις εκφράστηκαν από εφημερίδες της Ινδίας, της Ιαπωνίας και του μουσουλμανικού κόσμου. Ωστόσο, ο Αδόλφο Πέρες Εσκιβέλ, από την Αργεντινή, ο πρώην Υπουργός Εξωτερικών της Αυστραλίας, Αλεξάντερ Ντάουνερ καθώς και το Ιράν, εξέφρασαν την δυσπιστία τους σχετικά με την “πρόωρη” και “άνευ λόγου” βράβευση.

Η πρόταση για υποψηφιότητα του Ομπάμα μπορεί να ήταν κάπως πρόωρη, αφού πραγματοποιήθηκε 12 ημέρες αφού ανέλαβε τα καθήκοντά του. Φανέρωσε, όμως, ξεκάθαρα τις ελπίδες που είχε δημιουργήσει με τα λόγια του, σχετικά με μία νέα τάξη πραγμάτων διεθνώς. Η βράβευσή του ήρθε σχεδόν ένα χρόνο μετά. Τι έχει κάνει αυτό το διάστημα για να αξίζει το Νομπέλ Ειρήνης; Σίγουρα σε τόσο σύντομο χρονικό περιθώριο δεν έχει καταφέρει να ολοκληρώσει τις προγραμματικές του δηλώσεις. Οι κινήσεις που έχει κάνει, όμως, δείχνουν ότι πράγματι θέτει βάσεις για την αναστολή της βίας σε καίρια ζητήματα.

Έχει λάβει δραστικά μέτρα για το κλείσιμο του κέντρου κράτησης στο Γκουαντάναμο. Συγκεκριμένα, 540 κρατούμενοι έχουν μετακινηθεί. Υπάρχουν ακόμα, βέβαια, ύποπτοι για την τρομοκρατία που κρατούνται στη αμερικανική ναυτική βάση στην Κούβα, οι οποίοι, όμως, προορίζονται να μεταφερθούν σε φυλακές του εξωτερικού. Όσον αφορά στις στρατιωτικές δυνάμεις στο Ιράκ, έχει φανερώσει την διαφορετική προσέγγισή του. Μέχρι τέλος Οκτωβρίου, θα έχει αποσύρει ακόμα 4.000 στρατιώτες. Στην ομιλία του στην Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών, μίλησε για έναν κόσμο χωρίς πυρηνικά όπλα. Ταυτόχρονα, δεσμεύτηκε για τη συνεργασία των ΗΠΑ με τον ΟΗΕ στην αναστολή της διάδοσης των πυρηνικών όπλων. Θετικές κριτικές δέχτηκε, επίσης, για την εγκατάλειψη του σχεδίου Μπους σχετικά με την εγκατάσταση αντιπυραυλικής ασπίδας στην Ευρώπη. Με αυτόν τον τρόπο άφησε ανοιχτό το δρόμο για διάλογο με τη Μόσχα. Αποτέλεσμα, η από κοινού δήλωση των δύο χωρών για σταδιακή μείωση των εξοπλισμών τους σε διάστημα 7 ετών.

Όλες οι μέχρι στιγμής πράξεις του Ομπάμα φανερώνουν πως κινείται σύμφωνα με μία πολιτική ενδυνάμωσης της διεθνούς συνεργασίας και της διεθνούς αποκατάστασης της ασφάλειας. Οι προεκλογικές του υποσχέσεις υλοποιήθηκαν μέσω της νέας εξωτερικής πολιτικής της χώρας. Προχωρά σε πράξεις και συζητήσεις που ενδυναμώνουν την εναντίωση στη βία. Δείχνει με την μέχρι τώρα στάση του ότι είναι πρόθυμος να καταστείλει βίαιες πράξεις, χωρίς τη χρήση όπλων. Κυρίως όμως μοιάζει έτοιμος να απομακρύνει όποιον αντιτίθεται σε αυτή την άποψη. Λειτουργεί δηλαδή σύμφωνα με το πνεύμα του βραβείου που του απένειμαν. Το αν θα στεφθούν με επιτυχία όσα προαναγγέλλει δεν μπορούμε να το ξέρουμε.

Ίσως εκεί βρίσκεται η ένσταση. Ίσως θα ήταν καλύτερο να του δοθεί το βραβείο αφού θα είχε πρώτα επιτελέσει έργο. Έχει κάνει πράγματα που αποδεικνύουν την αλλαγή που προτίθεται να φέρει, αλλά δεν έχει ακόμα δοκιμαστεί στο πως θα αντεπεξέλθει στους εξωγενείς παράγοντες που ίσως φέρουν εμπόδια στην πολιτική του. Δεν έχει προλάβει να αποδείξει πως όντως προτίθεται και σε βάθος χρόνου να αποκαταστήσει τις διεθνείς σχέσεις με τις πράξεις του. Αν δεχτούμε αυτή την αμφιβολία, θα μπορούσαμε να εξετάσουμε την βράβευση από μία άλλη οπτική γωνία. Λειτουργεί ως δέσμευση για τον Ομπάμα. Το κέρδισε για αυτά που έχει δηλώσει ότι θα κάνει. Κανείς δεν θα του το πάρει πίσω αν δεν τα κάνει, αλλά θα χάσει την απήχηση που απολαμβάνει. Ίσως αυτό να αποτελέσει έναν παράγοντα για μεγαλύτερη και πιο εποικοδομητική προσπάθεια εκ μέρους του στο να διασφαλίσει το τέλος του μιλιταρισμού και του αφοπλισμού. Ακόμα και αν είναι άδικο για κάποιους από τους υποψηφίους που μάχονται εδώ και χρόνια για την διαφύλαξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ειρήνης, ο Ομπάμα είναι εκείνος που έκανε τη διαφορά, εν συγκρίσει με τους προκατόχους του. Αν τελικά φανεί συνεπής στις δηλώσεις και τα αρχικά του σχέδια, κανείς δεν θα αντιδράσει. Αν όχι, θα έχει ένα βραβείο στο ράφι του και καμία ανταπόκριση από όσους αρχικά τον στήριξαν. Τι θα επιλέξει να κάνει;